Wat is het probleem?
Nederland staat voor een even grote als paradoxale opgave. Om de druk op de woningmarkt te verlichten, liggen plannen klaar om een miljoen huizen te bouwen. Tegelijkertijd moeten we veel minder CO2 uitstoten om de klimaatdoelen te halen. Die twee ambities gaan lastig samen als je bedenkt dat de huidige woningbouw goed is voor zo’n 10% van onze jaarlijkse uitstoot. Dat komt voor een groot deel door de vervuilende grondstoffen die het hart vormen van onze gebouwde omgeving: beton, steen en staal. Zo is ongeveer 8% van de CO2-uitstoot ter wereld te herleiden tot beton. Door meer gebruik te maken van natuurlijke materialen, vooral van duurzaam geproduceerd hout, kun je klimaatvriendelijker bouwen.
Is houtbouw wel zo duurzaam?
Hout is zo’n beetje het enige bouwmateriaal dat zichzelf reproduceert. Bomen halen CO2 uit de atmosfeer en slaan dat op in hun stammen. Het grootste deel blijft in het hout gevangen zolang het in gebruik blijft. Oftewel: met hout maak je gebouwen die langdurig CO2 opslaan. Extra voordeel is dat je houten producten vrij makkelijk een tweede leven kunt geven. Bovendien zijn er relatief weinig fossiele brandstoffen nodig om bomen te kappen, vervoeren en bewerken. Om een houtrevolutie in de bouw mogelijk te maken, hebben we ontzettend veel bomen nodig. Met verantwoorde bosbouw en boslandbouw hoeft dat niet tot ontbossing te leiden. Je kapt selectief met behoud van biodiversiteit en plant in grotere hoeveelheid terug. Door hout een hoogwaardige functie te geven – nu belanden bomen vaak in papierpulp – zijn duurzaam beheerde bossen een interessant verdienmodel.
Wat doen we eraan?
Grote bouwprojecten zijn in Nederland standaard in beton gegoten. Toch zijn er lichtpuntjes. Zoals het Amsterdamse hotel Jakarta, dat vrijwel helemaal is gemaakt van massief kruislaaghout. En als het aan de gemeente Amsterdam ligt, is vanaf 2025 een op de vijf nieuwe huizen gemaakt van hout. Ook Startblock timmert flink aan de weg. Dit bedrijf maakt duurzame en betaalbare houten woningen voor het snelgroeiende aantal kleinere huishoudens.
De voordelen van hout beginnen steeds meer door te dringen bij bouwend Nederland. Een groep van tweehonderd bouwbedrijven, projectontwikkelaars en architecten deed begin dit jaar een oproep aan de minister van Binnenlandse Zaken. In het manifest ‘Een eerlijk speelveld voor een duurzamer Nederland’ stellen ze dat de gebruikte rekensommen om de milieuprestatie van een gebouw te bepalen oneerlijk zijn. De opslag van CO2 wordt niet in de berekeningen meegenomen en dat is nu juist de kracht van hout. Om als sector te kunnen verduurzamen, zal de politiek de regels moeten veranderen, zo vinden de ondertekenaars.
Gelukkig zijn er in Den Haag ook stemmen die pleiten voor meer houtbouw. D66 heeft de regering gevraagd in kaart te brengen wat de bijdrage van hout kan zijn voor het woningtekort, de klimaatverandering en het stikstofprobleem. En Groen Links zette met een motie in op bevordering van het gebruik van duurzaam geproduceerd hout. Volgens experts is de rol van de overheid vooral in deze transitiefase cruciaal. Vergelijk het met elektrisch rijden: een beleidsmatig duwtje in de rug kan duurzame ontwikkelingen flink versnellen.
Meer weten over houtbouw? Kijk dan de documentaire Houtbouwers van VPRO’s Tegenlicht. Je kunt de aflevering vinden op NPO Start of vpro.nl/programmas/tegenlicht.
Bron: WWF – be one with nature nr. 2 2021